สวยดอกล้านนา

								

สวยดอกล้านนา ความศรัทธาในวิถีแห่งธรรม

รศ.จารุนันท์ เชาวน์ดี อาจารย์ประจำสาขาวิชาบ้านและชุมชน ภาควิชามนุษยศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้ทำการวิจัยเรื่อง "สวยดอกล้านนา" เพื่อศึกษาหาความรู้เกี่ยวกับที่มา ความเชื่อ รูปแบบ และความหมายของสวยดอกล้านนา เพื่อใช้เป็นข้อมูลในการจัดทำเป็นตำราการสอนในวิชาหลักสูตร ท้องถิ่น เรื่องสวยดอกล้านนาของโรงเรียนต่างๆ ในภาคเหนือ เพื่ออนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมของล้านนา ให้แพร่หลาย และคงอยู่สืบไป การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับผู้รู้ด้าน สวยดอกจำนวน 30 คน (Indepth Interview) และศึกษาข้อมูลจากเอกสารทางวิชาการ

"สวยดอก" หรือ "กรวยดอกไม้" เกิดจากการใช้ใบตองหรือกระดาษม้วนขดเป็นกรวย เพื่อใส่ดอกไม้ ธูปเทียน เพื่อเกิดความเป็นระเบียบเรียบร้อย และสะดวกในการนำไปไหว้ หรือคารวะบูชา ผลการวิจัย ไม่ปรากฎที่มาสวยดอก แต่สันนิษฐานว่าอาจเกิดจากการหลอมรวมทางวัฒนธรรมของกลุ่มชาติพันธุ์ ต่างๆ ในอดีตที่มาอยู่รวมกันในล้านนา ทำให้เกิดการถ่ายทอดหรือแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมซึ่งกันและกัน และไปสู่การสร้างเอกลักษณ์ ที่เกี่ยวกับวิถีแห่งวัฒนธรรม กอปรกับชาวล้านนามีความเลื่อมใสศรัทธา ในพุทธศาสนา ทำให้มีความเชื่อว่าดอกไม้ คือ พิธีกรรม ทั้งในประเพณี 12 เดือน และประเพณี ครั้งคราว เช่น การทำบุญ การนิมนต์พระ การเลี้ยงผี หรืองานศพ โดยเฉพาะงานศพมีการระบุถึงการใช้สวยดอกว่า ผู้ตายจะต้องพนมมือ และถือสวยดอกไว้ เพื่อนำดอกไม้ไปไหว้พระเกศแก้วจุฬามณีบนสรวงสรรค์ชั้นดาวดึงส์ สวยดอกจึงต้องทำอย่างประณีตบรรจง เพราะชาวล้านนามีความเชื่อว่าสิ่งของที่นำไปเป็นเครื่องสักการะบูชา จะต้องทำอย่างประณีตงดงาม

การวิจัยยังศึกษาถึงรูปแบบต่างๆ ของสวยดอกและพบว่าการทำสวยดอกนั้นแบ่งออกเป็น 2 ประเภทคือ สวยธรรมดา และสวยกาบ สวยธรรมดาเป็นสวยที่ม้วนและขดเป็นกรวยไม่ตกแต่งปากขอบ สวยชนิดนี้มักมี ขนาดเล็ก สูงประมาณ 3 นิ้ว กว้างประมาณ 1 นิ้ว เรียกว่า "สวยจิ้งหรีด" ทำเพื่อใช้ในปริมาณมากตามข้อปฏิบัติ ของพิธีกรรมเช่นสวยดอก 6 สวย หมายถึงการกราบไหว้ครูทั้ง 6 หรือทิศทั้ง 6 สวยดอก 12 สวย หมายถึง การกราบไหว้ 12 ราศี เป็นต้น ดังนั้นหากเครื่องไหว้ครูมีจำนวนมากการนำข้าวตอก ดอกไม้ ธูปเทียน มารวมกันจึงทำให้ง่ายขึ้น และยังใช้พื้นที่ในการวางดอกไม้ในพาน หรือขันที่ใส่เครื่องสักการะบูชาน้อยลง ส่วน สวยกาบ เป็นสวยดอกที่มีลักษณะคล้ายสวยจิ้งหรีด เพียงแต่มีขนาดใหญ่กว่า มีความสูงประมาณ 5-6 นิ้ว กว้างประมาณ 2 นิ้ว สวยกาบจะพับกลีบหรือกาบด้วยใบตองเป็นแบบต่างๆ กลัดติดด้วยไม้กลัดติดขอบปากสวย และมีชื่อเรียกต่างกันไปตามลักษณะของรูปแบบการพับ หรือตั้งชื่อตามกลุ่มคนที่ทำในท้องถิ่นหรือเรียกตามกัน มาในอดีต การตั้งชื่อกาบส่วนใหญ่มาจากธรรมชาติ เช่น ดอกไม้หรือสัตว์ตามลักษณะรูปแบบกาบ เช่น กาบรูป ปากนกแก้ว มีลักษณะการพับกาบคล้ายปากนกแก้ว หรือกาบดอกจอกมีลักษณะการพับคล้ายดอกไม้ ยังมีการ พับกาบตามแนวคิดของท้องถิ่น เช่น กาบวีเจียงใหม่มีลักษณะคล้ายรูปพัด นอกจากนี้ยังค้นพบอีกว่าการพับกาบ ของสวยดอกจะพับกาบตามปีนักษัตรของล้านนา เนื่องจากการใช้สวยดอกแทนปีเกิดของตนเอง เมื่อนำไปสักการะ บูชา จะเพิ่มความเป็นสิริมงคลให้กับตนเอง เช่น กาบหูกระต่ายเป็นตัวแทนปีเถาะ กาบหูช้าง หรือกาบคัณฑราช เป็นตัวแทนปีกุญชรหรือช้าง ซึ่งเป็นหนึ่งในปีนักษัตรของล้านนา หรือกาบพระเจ้านั่งเดิมเป็นกาบประจำปีม้า แต่เนื่องจากขาดการสืบทอดทำให้กาบสวยประจำราศีต่างๆ หายไป ดังนั้นจึควรมีการศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติม หรือทำขึ้นมาใหม่ เพื่อสร้างเอกลักษณ์ของงานสวยดอกไม้ให้แพร่หลายต่อไป

ขอบคุณข้อมูลดีๆจาก : วารสารข่าวรอบสัปดาห์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ฉบับที่ 25 ปีที่ 7 วันที่ 18-24 มิ.ย.55 "ล้านนาเวย์ "www.lannaway.comwww.lannawaypro.comwww.lannaway.webiz.co.th

หมวดสินค้า




Lannaway Work Gallery

ตรวจสอบสถานะสิ่งของส่งทางไปรษณีย์
ธนาคารกสิกรไทย
ธนาคารกรุงเทพ
ธนาคารกรุงศรีอยุธยา
การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
Free counters!

    Lannaway (ล้านนาเวย์)
Copyright © 2011 Lannaway Chiangmai Thailand
powered by info@lannaway.com

โหลดหน้านี้ใช้เวลา : 0.0362 seconds [sitemap]